۱ نظر
۰۹ ارديبهشت ۹۳ ، ۱۰:۳۸
دوره نوجوانی دوره شکل گیری اعتقادات است و در این سنین، نوجوان با کنجکاوی و خواست درونی، به دنبال دست یافتن به هویت ایدئولوژیک (عقیدتی) است به نحوی که بتواند در پرتو آن به «فلسفه زندگی » روشنی دست یابد
اولین و مهم‌ترین اصل دین چیست؟ توحید؟ معاد؟ نبوت؟ برای تربیت کدام یک مهم‌تر است؟ اگر بگویید توحید، می گویم انتزاعی و غیرقابل درک است؛ اگر بگویید معاد، می‌گویم باورکردنی نیست، چون که نقد نیست؛ و اگر بگویید نبوت، می‌گویم وقتی خدا و قیامتی را نپذیرفتند، نبوت دیگر معنی ندارد. امامت و عدل و همه چیزهای دیگری که بگویید، از این مشکل‌ها دارند. پس ما چه چیزی را باید یاد بدهیم؟ اصلا چگونه باید یاد بدهیم؟ وقتی که هر یک مشکلی دارند، بهترین شروع کدام است؟
سرود باکلام میلاد حضرت علی (ع)
یک مربی، می تواند با خوب شنیدن و کمتر حرف زدن، به دو دلیل تاثیر کلام خویش را افزایش داده، بر محبوبیت خود بیفزاید؛
اول: آنیکه هرچه انسان کمتر سخن بگوید، از آفات بد زبانی نظیر: مسخره کردن، دروغ، تهمت، غیبت و… که همگی از بین برنده شخصیت حقیقی انسان باعث بدبینی اجتماع و کم شدن اعتماد دیگران به انسان می شود، دوری نموده است. همانطور که هر سال اداره راهنمایی و رانندگی نتیجه آمار خویش پیروامون خطر سازترین وسیله نقلیه سال را اعلام کرده و به مردم هشدار می دهند، وجود مقدس ائمه معصومین (علیه السلام) نیز در موقعیت های گوناگون و با بیان های متفاوت هشدار داده اند که خطرسازترین و گناه ساز ترین عضو از اعضای بدن انسان زبان اوست.
گاهی برخی متربیان علاقه زیادی به حضور در جمع های بزرگتر از سن خود دارند و در فعالیت ها(مثلا در اردوها) بیشتر از اینکه با جمع هم سن خود باشند با بزرگترها حشر و نشر دارند و در رفتار و گفتار جوری عمل می کنند(یا وانمود می کنند) که بزرگتر از سن خودشان است. گاهی این متربیان توانایی برقراری ارتباط موثر با گروه همسالان را ندارند و از جمع های همسالان می گریزند.
آیا این مورد مشکلی برای متربی محسوب می شود و مربی باید فکری بیاندیشد؟
برای آگاهی‌یافتن مربی به این ویژگی متربی، می‌بایست در دو محور برنامه‌ریزی و اقدام نماید:
وقتی پا به عرصه انسان‌سازی و تربیت و آموزش می‌گذاری اولین چیزی که باید بیاموزی این است که تو در مقام یک مربی چه ویژگی‌های را باید در خود داشته باشی. آنوقت دیگر فرقی نخواهد کرد که در پایگاه فرهنگی باشی یا مدرسه یا دانشگاه یا ...
شنیدن بعضی از این ویژگی‌ها از زبان استاد راه رفته‌ای که خود به آنچه می‌گفت عمل می‌کرد خالی از لطف نیست؛ استاد مرحوم علی صفایی حائری که همه چیزش را وقف خدا و خلق او کرده بود...
تحصیل متربیان یکی از نکات جدی مورد توجه در بحث شجره طیبه صالحین است. به
همین جهت و با توجه به نزدیکی بازگشایی مدارس و دانشگاه ها برگزاری جلسات
مشاوره تحصیلی ویژه متربیان(با توجه به مقاطع مختلف) و همچنین اولیاء
آنها(به طور جداگانه) می تواند یکی از برنامه های پیش روی حلقه های تربیتی
باشد.استفاده از مشاوران متخصص و انتشار جزوات مشاوره ای ویژه اولیاء باید
مد نظر مربیان و سرگروه های صالحین قرار گیرد.
در ادمه برخی موضوعات مناسب برای استفاده در جلسات مشاوره و جزوات مشاوره ای در اختیار مربیان محترم قرار داده می شود.
سخنرانیحجةالاسلام انجوی نژاد
دلایل فروپاشی نظامهای فرهنگی «قسمت اول»
متن سخنرانی:
سخنرانیحجةالاسلام انجوی نژاد
دلایل فروپاشی نظامهای فرهنگی «قسمت اول»
صوت سخنرانی:
متن سخنرانی:
به‌طور کلی میزان همّت و پایبندی انسان در هر کاری با میزان شناختی که از اهمیّت آن دارد، رابطه مستقیم دارد. نماز عامل مهمی در تزکیه روح و درون انسان است. اهمیت ندادن به نماز به لحاظ عدم آشنایی به حقیقت آن و احساس نیاز نکردن نسبت به آن، از عوامل ترک نماز و سستی در آن به‌شمار می‌آید. گاهی انسان به یک چیزی اعتقاد دارد، اما باور و ایمان ندارد. مثلاً می‌داند انسان مرده ترسی ندارد، اما باز هم میترسد. وجود این ترس در انسان دلیل است که آن اعتقاد، تبدیل به باور دل و ایمان قلبی نشده است. چه بسا اعتقاد به اهمیت نماز اول وقت باشد اما باور و ایمان به آن نباشد.
ارتباط اعضای حلقه با کادر و مجموعه، مسئله‌ای است که به تناسب هر فرد و ویژگی‌های جسمی و روحی و خانوادگی وی متفاوت است؛ به‌عنوان مثال اگر فردی دارای خانواده‌ای است که نسبت به زمان رفت‌وآمد او حسّاسند یا فردی که جذابیّت چهره‌ای زیادی دارد، یا کسی که در درس‌هایش ضعیف است و...، در هریک از این موارد باز نسبت به آن نیروی کادر و اعتمادی که به او وجود دارد، مسئله اشکال مختلفی پیدا می‌کند. اما ما با یک تقسیم‌بندی معروف به این سؤال پاسخ می‌دهیم؛
حضور در مسجد و دیگر مکان‌های مذهبی، زمینه ساز رشد معنوی کودکان است. مکان‌های مقدسی همچون مسجد،یادآور خدا میباشد؛ از این‌رو، در اسلام برای مسجد قداست و اهمیت ویژه‌ای بیان و مسلمانان به حضور در این مکان معنوی تشویق شده‌اند. همچنین در آموزه‌های دینی، فرهنگ ارتباط با مسجد، حتی در جزیی ترین مسائل آن مانند شیوه‌ی ورود به مسجد و خروج از آن، توصیه به معطر و آراسته بودن، تمیز نگهداشتن مسجد، توجه معنوی در مسجد و پرهیز از جلوه های دنیا‌خواهی، اقامه‌ی نماز در مسجد و... مطرح شده است.
شجره طیبه صالحین، به عنوان یک سازمان آموزشی تربیتی، سرفصل های مدوّن و مبوّبی در این زمینه دارد که اگر به حوزه های بسیج یا معاونت فرهنگی سپاه/ بخش شجره طیبه صالحین مراجعه کنید، این جزوات و کتابچه ها را در اختیار شما قرار می دهند که موضوعات متنوع و مورد نیاز جوانان که به روز هم می باشد، را تهیه و تدارک دیده اند از جمله توضیحات مبسوط در طرح سه مرحله ای جذب و تثبیت و رشد در مساجد و پایگاه های بسیج که برنامه اصلی مربیان و سرگروه های صالحین میباشد، به صورت کتاب و جزوه قابل استفاده است.
اما مباحث ضروری مطابق با نیازهای روز جوانان که به بعضی از آنها اشاره می توان اشاره نمود:
سخنرانی حجةالاسلام انجوی‌نژاد
موضوع : نقش انگیزه و شناخت در کار فرهنگی
در جایگاهی که ما قرار داریم قبلا هم تذکر دادیم خدمتتون ، در جایگاهی که ما قرار
داریم اعمال عادی ما هم معنوی سنجیده میشه. وقتی که کسی که میره جلسه اباعبدالله ،
میره زیارت ، همین کارهایی که ما داریم میکنیم ، همش همین مدلیه ، اگر که مثلا به
سمت زیارت که حرکت میکنه ، 150 تا گام 150 تا قدم برداره یا 151 قدم برداره ، همین
یک قدم کلی توفیر در ماجرا ایجاد میکنه ، یعنی این که اعمال فیزیکی ما هم در این
جایگاهی که قرار داریم ، معنوی حساب میشه
ما نباید همیشه به حفظ کردن وضع موجود بسنده کنیم بلکه باید با پیدا کردن راه حل های جایگزین ، زمینه را برای تغییر وضع موجود فراهم کنیم.
نویسنده در این کتاب، با بیان اینکه هدف اصلی در شکل‌گیری هر تشکل می‌باید زمینه‌سازی جهت "هدایت و تربیت" در "جامعه" باشد، با استناد به سخنی از شهید بهشتی،تشکل را تعریف می کنند.
در یک تشکل توانمند باید نظر مدیران و احساس اعضا این باشد که عضو بر هر امر دیگری در این مجموعه اولویت دارد حتی بر ساختار مجموعه و اگر لازم باشد برای توانمند شدن اعضا، ساختار هم تغییر می کند.
ارتقا فرهنگی(قسمت سوم) - متن و صوت
مجموعه سخنرانی‌های حجةالاسلام انجوی‌نژاد با موضوع کار فرهنگی و تشکل‌های مذهبی
صوت سخنرانی:
متن سخنرانی:
بحثمون این بود که معظلات فرهنگی باعث می شه کارهای اخلاقی و فرهنگی جواب نده .
یادمه
یه زمانی با یه تعدادی از بچه های دانشجو بصورت مطالبه پیش یکی از بزرگان
رفتیم که کاری دستش بود که توی این کار کارهای اقتصادی سنگین هم قرار داشت .
دشمن اسلام، در تمامی زمینه هایی که برای تربیت کودکان و نوجوانان ما با سبک زندگی غربی و حیوانی می توانسته، کار کرده است. از ارائه محصول، مانند عروسک باربی و لوازم التحریر و ...،
دروغگویی نوجوان قبل از آنکه جدی باشد، ریشه در فریب و تظاهر دارد؛ زیرا نوجوان می‌خواهد با فرار از حقیقت، به نوعی از خود دفاع کند.
دروغ معمولاً بیانی خلاف واقع بوده و دروغگویی کتمان یک واقعیت است. دروغ
یک عمل روانی ـ اجتماعی است که فرد، کم‌وبیش به طور عمدی سعی می‌کند که
گفتار یا عمل نادرست را در ذهن دیگران، درست و حقیقی جلوه دهد.
علل دروغگویی:
دروغگویی نوعی ناهنجاری است و شناخت علل و انگیزههای آن در برخورد با این مشکل رفتاری بسیار مهم است که در ادامه برخی از علل اصلی دروغگویی عنوان می‌شود:
ارتقا فرهنگی(قسمت سوم) - متن و صوت
مجموعه سخنرانی‌های حجةالاسلام انجوی‌نژاد با موضوع کار فرهنگی و تشکل‌های مذهبی
صوت سخنرانی:
متن سخنرانی:
عرض شد اخلاق ، دین و علم بر بنا و زیربنای فرهنگ ساخته می شن .
یعنی هر چقدر به آدم بی فرهنگ دین بدی ، بدتره .
توی شعر می گه " از محبت خارها گل می شود " ولی اگه به آدم بی فرهنگ محبت کنی خل می شه ، سوارت می شه .
هیچ مسیری بی فرهنگ رو به راه راست هدایت نمی کنه .
ارتقا فرهنگی(قسمت دوم) - متن و صوت
مجموعه سخنرانی‌های حجةالاسلام انجوی‌نژاد با موضوع کار فرهنگی و تشکل‌های مذهبی
صوت سخنرانی:
متن سخنرانی:
ارتقا فرهنگی(قسمت اول) - متن و صوت
مجموعه سخنرانی‌های حجةالاسلام انجوی‌نژاد با موضوع کار فرهنگی و تشکل‌های مذهبی
صوت سخنرانی:
متن سخنرانی:
اگه بخوایم خیلی تخصصی به بحث ارتقاء فرهنگی نگاه کنیم ، باید کلمه فرهنگ رو تعریف کنیم و بگیم فرهنگ تشکیل شده از این و این ...
[اگه
بخوایم] خیلی ساده تر و عامیانه تر بحث رو تعریف کنیم اینه : برخی از
آدمها برای اینکه آدم خوبی بشن و به اعتقاداتشون عمل کنن ، برای اینکه خیال
آدم یه مقداری راحت باشه که اگه اینها از این مسجد ، از این فضا ، از این
برهه خارج شدن می تونن خودشون رو حفظ کنن ، یه مشکلی دارن تحت عنوان مشکل
فرهنگی .
آنچه از قرآن و کتب روایی و همچنین کلام ائمه معصومین ع بدست می آید این است که هر شخصی از طریق راههای متعددی میتواند محبت اهل بیت ع را در دل خود و فرزندان خود ایجاد کرده و آنرا برای همیشه حفظ نماید:
1- دوران پیش از کودکى
این مرحله، به مراقبتها و رفتارهاى والدین در دوران شیرخوارگى و نوزادى فرزندان مربوط مىشود.
امّا... اینک ماییم و کودکان و نوجوانان جامعه و ضرورت و اهمیّت تربیتِ ولایى و دینى آنان.
عنوان طرح :همراه با کلام ولایت در " همراه شما"
مجری :
پایگاه مقاومت شهید مطهری کهره
مخاطب : عموم مردم – جوانان – نوجوانان – قشر اداری – فرهنگیان و هر کسی با هر دلیلی که قرار است با شما تماس بگیرند
هدف طرح : در حال حاضر که عصر عصر اینترنت – ماهواره و فیس بوک و ارتباطات وسیع در گوشی های همراه – انواع نرم افزارهای وسیع الطیف – وفور گوشی هایی با سیستم های بالا که تماماً ناخواسته جوانان –
نوجوانان و حتی خانواده ها را در تیرس خود قرار داده توجه به کلام فقیه
زمان ، رهبر عزیزمان امام خامنه ای(مد ظلاعالی ) خیلی کم شده و در بعضی
موارد کوتاه در تلویزیون سراسریبصورت خلاصه کلام رهبر مان پخش خواهد شد که
گذرا و قابل توجه نیست . لذا به همین بهانه سعی کردم طرحی با نام "همراه با ولایت با همراه شما”در
سطح کهره و کلاسهای صالحین به اجرا در بیار م ؛آنهم استفاده از بیانات
مقام معظم رهبری به عنوان آهنگ پیشواز در گوشی های همراه اول و ایرانسل -
پس از اجرا در کهره توسط یک گروه 7 نفره خود به خود جوانان دهه 75-65 خیلی
نسبت به قضیه مشتاق شدند و اکثراً استفاده کرده بودند . این قشر از جامعه
که بیشتر در تیر رس تهاجم فرهنگی (بلوتوث بازی ) قرار دارند و در اکثر
موارد در معرض خطر بودند خیلی راحت با اشتیاق زیاد در این طرح شرکت کردند .که تصمیم گرفتیم طرح را در سطح منطقق بسط و گسنرش دهیم
کشور ما، ملت ما، انقلاب ما و تاریخ ما به بسیج نیازمند است و بسیج به کیفیت‌ب خشیدن روز افزون به خودنیازمند است و این کارى هم که شما برادران و خواهران عزیز اشتغال دارید، بخش مسئله‌ى مربوط به «صالحین» و این حلقات «صالحین»، از کارهاى بسیار خوب و برجسته است و در طریق همین تکمیل بسیج قرار دارد که ان‌شاءالله روز به روز باید آن را کاملتر کرد.
این حلقات «صالحین»، از کارهاى بسیار خوب و برجسته است و در طریق همین تکمیل بسیج قرار دارد که ان‌شاءالله روز به روز باید آن را کاملتر کرد. کیفیتها باید بالا برود؛ البته کیفیت بر کمیّت ترجیح دارد، لکن کمیّتِ با کیفیت هم داراى اهمیت است؛ یعنى گسترش سطحى و عرضى همراه با عمق‌یابى، هر دو باید مورد توجه قرار بگیرد. امروز دنیاى اسلام محتاج این حرکت بسیجى است.
مساله ای که در اکثر کانون های فرهنگی ،مساجد،پایگاه های بسیج و … وجود
دارد این است که در کار فرهنگی و تربیتی باید کمیت را در اولویت قرار دهیم یا کیفیت
را و یا هر را دو در کنار هم رشد دهیم. قبل از اینکه وارد
بحث اصلی شویم مبادی تصوری خود را روشن می کنیم. منظور ما از کیفیت تربیت صحیح دینی و اثر بخشی آن است و در نگاه عام و اولیه قطعا همگان کیفیت در برنامه های فرهنگی و تربیتی را در اولویت قرار خواهند داد. اما بیایید نگاهی به معنا و مفهوم کمیت در فعالیت های این چنینی داشته باشیم:
کمیت در کار فرهنگی و تربیتی را به دو صورت می توان معنا کرد:
اول: به تعداد نیرو های انسانی حاضر و جذب شده در مجموعه
دوم: وسعت و محدوده اجرای برنامه های تربیتی و فرهنگی
مدتهاست ضرورت وجود تشکیلات فرهنگی بر سر زبان هاست. اما تاکنون قرائت های گوناگونی از آن شنیده شده است.
تشکیلات مجموعه ای مستقل است که یک ماموریت خاص دارد و میتواند با نیت های انتفاعی و غیر انتفاعی تأسیس شده باشد.
اصل تشکیلات سخت افزار آن نیست بلکه فلسفه وجودی تشکیلات را نرم افزار آن تشکیل می دهد. تشکیلات یعنی محل انسان سازی و کادر سازی. شهید مظلوم بهشتی می گوید: کار در تشکیلات باید آهنگ عبادت داشته باشد.
با نگاه به نقش پذیری افراد در تشکیلات، اعضا باید در لایه های مختلفی فراخور شخصیت آنها قرار گیرند و با هر عضو متناسب با لایه ی تشکیلاتی اش برخورد شود و نظام ارتقا در تشکیلات نیز باید بر اساس همین لایه ها باشد.
یک از مراحل فرآیند رشد، تعادل بخشی به عادات و روحیات مثبت موجود و رشد متعادل استعدادهای بالقوه فرد است، به گونه ای که فرد در مسیر رشد خود در دام افراط و تفریط نیفتد.
نگاهی به تاریخ، گویای این مطلب است که جبهه ی حق همواره از ناحیه افراط و تفریط دچار آسیب شده و چه بسیار افرادی که در ابتدا با نیتهای خیرگام برداشته، اما در ادامه رعایت نکردن جانب تعادل از سوی آنها موجب شده است تا سر از ناکجا آبادها پیدا کنند.
چه زیبا وصف می کند امیر سخن علی (ع) این گروه را آنجا که می فرماید:
«لا تَـرى الجاهـِلَ إلاّ مُفْرِطـا أو مُفَرِّطـا ». هرگز نادانى را نمىیابى جز آن که (در کارهایش) یا افراط مىکند یا تفریط.
حرکت در مسیر رشد و تعالی مستلزم مراقبت نسبت به این موضوع است که افراد با توجه به ملاک ها ومعیارهای تعادل به افراط و تفریط دچار نشوند.
شهید مطهری در این رابطه می فرمایند : «گفتیم ملاک این است که می گویند هر قوه ای که به انسان داده شده، برای یک غایت و هدفی است و آن هدف را می شود تشخیص داد. وقتی آن هدف را تشخیص دادیم، آنوقت می توانیم تعادلرا هم به دست آوریم، به عرف هم کار نداریم، می توانیم به دست بیاوریم که چه حدش افراط است، چه حدش تفریط مثلا قوه خشم و به اصطلاح قوه غضبیه برای این به انسان داده شده که از خودش در مقابل طبیعت و انسانهای دیگر دفاع کند، حال آن آدمی که درصف اتوبوس ایستاده، آیا واقعا حقش پایمال شد یا نشد؟ اگر پایمال شد آیا می تواند اعتراض کند یا نمی تواند؟ اگر می تواند، حال که حقش پایمال شده، پس باید اعتراض کند، می خواهد جامعه آن را خوب بداند، می خواهد بد بداند. این دفاع ازحق است.
آیا ابتدا باید متربی را جذب مسجد نمود سپس او را به حلقه ها هدایت کرد یا بالعکس؟
در پاسخ به این سوال باید گفت جذب افراد به مسجد موضوعیت دارد و مباحث حلقه باید طوری چیده شود که افراد،
در نهایت، جهت ارتباط با خدا جذب مسجد شوند. این امر، هدف اصلی است.
حال باید دید که متربیان در چه سطحی می‌باشند؛ اگر سطح بالایی داشته
باشند، بلافاصله آنها را جذب مسجد کنید، ولی اگر سطح آنها معمولی باشد که
اکثراً هم این‌چنین هستند، ابتدا آنها را جذب برنامه‌های حلقه کنید و سپس
آرام‌آرام آنها را جذب مسجد نمایید.
حلقه‌‌‌های تربیتی، محل رشد افراد است، از آن جهت که گروه ظرفی است برای
شکوفایی استعدادها و توانمندی‌ها تا سرگروه ضمن ارتباط با اعضا آن را در
حرکت به‌سوی رشد و بالندگی یاری نماید؛ لذا نوجوان در این مرحله باید احساس
نیاز و بعد از آن احساس رشد نماید. برای تحقّق این مهم، لازم است که مربی
به موارد زیر ملتزم شود:
1. ایجاد جزم نسبت به موضوعات مورد نیاز؛ یعنی ارائه شناخت و تشخیص
درست نسبت به مولّفه‌‌‌های تربیتی و سپس تعمیق این شناخت و رساندن آن به
باور‌‌‌های قلبی.
2. فراهم‌نمودن مقدمات عمل؛ یعنی عزم بر آن فعل را در فرد ایجاد نماید
و با به‌وجود آوردن انگیزه، تقویت آن و تبدیل به اراده، وی را به سمت عمل
رهنمون سازد.
به صورت خلاصه، مراحل رشد به ترتیب ذیل است:
محاسبه و سنجش
دوم و سوم دبیرستان
مجموعه پیش رو، در جلسات گروهی مؤسسه نخبگان میثم تمار تدریس گردیده و اکنون در دست تحقیق و ویرایش است.
۱- آشنایی متربیان با مفهوم محاسبه نفس و جایگاه آن درتعالیم و دستورات اسلامی
۲- آشنایی متربیان با آیات مرتبط با مفهوم محاسبه، و تشویق متربیان به استفاده از آن ها در متن زندگی شخصی شان
۳- آشنایی متربیان با احادیث گوناگون و متنوع مرتبط با مفهوم محاسبه
۴- ارائه تعدادی احادیث کوتاه مرتبط با موضوع محاسبه برای حفظ
۵- آشنایی متربیان با برخی فرازهای دعایی دربردارنده مفهوم محاسبه
برخی از روش های تربیت دینی عبارتند از:
1. تقلیدی
2. تلقینی
3. تدریجی
4. غیرمستقیم
5. الگویی
6. عملی
مجموعه کتاب های درسنامه ی تربیتی
جوانان ونوجوانان در پرتو منشور تربیتی نسل جوان
(۴ جلد)
نام نویسنده: حسین میرزایی، مهرداد آقاشریفیان
جلد اول : مبانی مهندسی فرهنگی نسل جوان به ضمیمه منشور تربیتی نسل جوان
جلد دوم: درسنامه ی مقاطع (پنجم ابتدایی و اول راهنمایی) ، (دوم و سوم راهنمایی) ، (اول دبیرستان)
جلد سوم: درسنامه ی مقاطع (دوم وسوم دبیرستان)
جلد چهارم : درسنامه ی مقاطع(پیش دانشگاهی، طلاب و دانشجویان)
ایستادگى در برابر شهوت و کشش‌هاى انحرافى درونى، تنها با تکیه بر ایمان و قدرت اراده، امکان‌پذیر است، هرچه ایمان و اراده قوی‌تر باشد، مقاومت او در برابر جاذبه‌هاى جنسى بیشتر و عفّت او افزوده می‌گردد. تمام امورى که به‌گونه‌اى در تقویت این دو عنصر اصلى عفت مؤثرند و از آلودگی‌هاى جنسى پیشگیرى می‌کنند، عوامل عفت‌اند که مربی باید با توجه به سن مخاطبین خود در حلقه و روحیاتشان به وسیله ابزارهای مختلف، این عوامل را تقویت و ترویج کنید تا عفت و پاکدامنی تقویت شود. مهم‌ترین عوامل عفت از این قرار است:
اهمیت رشد عقل در تربیت اسلامی
برای اینکه بتوانیم راهکارهای رشد عقل را به دست آوریم، ابتدا باید بدانیم که عقل چیست یا نشانه های رشد آن کدامند. اول باید توجه داشت که عقل با هوش فرق دارد؛ هوش، قدرت و استعدادی است که ذهن انسان را در کشف مجهولات کمک می کند، اما عقل، عامل کنترل و تصمیم گیری و پایبندی انسان به معلومات و مقررات است. از هوش برای انجام تخلفات و فرار از قوانین نیز می توان بهره گرفت، اما عقل، انسان را در جهت حفظ انسان از تخلف و اجرای قوانین یاری می کند. خلاصه اینکه هوش چراغ است و عقل فرمانده.
از نشانه های رشد عقل می توان به مواردی اشاره کرد؛ از جمله:
1. پرهیزگاری و خود نگهداری در مواجهه با تمایلات و علایق و هوس ها؛
2. کنترل احساسات و عواطف، مانند: عصبانیت یا شادی در مواقع هیجان آنها و در برابر عوامل تحریک کننده؛
3. روحیه جمع گرایی و انس گرفتن با دیگران در حد متعارف؛
4. تفکر در خلوت؛
5. قانون گرایی و پایبندی به عهد و پیمان؛
6. قدرت تصمیم گیری و انتخاب شایسته؛
7. مسئولیت پذیری و...
در دبیرستانی بودم، یکی سؤال قابل تأملی مطرح کرد، وی پرسید؛ چرا
برخی از دخترخانم‌ها تا دوران جوانی، با حجاب و دارای پوششی مناسب هستند،
ولی همین که از شهر خود مهاجرت می‌کنند و وارد شهری بزرگ همچون؛ تهران
می‌شوند، به تدریج نوع پوشش و حجابشان تغییر می‌کند؛ به طوری که حتّی در
رفتارشان این نوع تغییرات مشهود است؟
من
پرسیدم، که اگر از دو دختر خانم باحجاب، به طور جداگانه
سوال شود که علّت پوشش شما چیست؟ و یکی از آن دو در جواب بگوید: به خاطر
خدا؛ زیرا خداوند از ما خواسته است که پوشش و حجابمان را رعایت کنیم و
دیگری بگوید؛ پوشش نامناسب، در منظر مردم زشت و ناپسند است، به طوری‌که
مردم تصور بدی نسبت به فردی که پوشش نامناسب دارد، پیدا می‌کنند.
آیا
به نظرشما این دو نگاه به حجاب، مثل هم هستند؟ اینکه فردی محوریّت با حجاب
بودنش، خواست خدای متعال باشد و دیگری محوریّت با حجاب بودنش، نگاه و تصور
مردم باشد، آیا این دو با هم یکی هستند؟
قاعده زرین: آدم تا آدم نشود، نمی‌تواند آدم بسازد
من قاعده زرینی را درست کردم. قاعده زرین در اصطلاح علم کلام، قاعده‌ای است که در همه ادیان وجود داشته باشد، مثل این قاعده که «آن طوری با دیگران برخورد کن که دوست داری با شما برخورد شود.» حال یکی از قواعد زرین در علم تربیت و کادرسازی این است که «آدم تا آدم نشود، نمی‌تواند آدم بسازد» و «آدم تا آدم نبیند نمی‌تواند آدم بشود.» این قواعد پیامهای بسیار مهمی دارد. لذا ما داریم تلاش مان را میکنیم و استمداد به غیب داریم که یک نوع مدیریت جدیدی هست؟ مدیریت فرامادی؛ یعنی بیش از حد امکانات موجود حساب باز میکنیم. این فقط ما نیستیم، بلکه جنود آسمان‌ها و زمین‌ها هستند که به یاری ما می‌آیند.
ما شروع نکردیم، شروع شدیم
ما در فضای جنگ که چشم باز کردیم، جذب شهید محمد علیزاده [از شهدای رودسر گیلان] شدیم، به عنوان تکخوان و عضو گروه سرود. شهید علیزاده با آن انگیزه و شیوه‌ای که داشت ما را در فضای جبهه و جنگ قرار داد. ایشان آن قدر بزرگوار و مربان بود که وقتی موقع نماز می‌شد به بچه‌ها می‌گفت فوتبال را تعطیل کنید، برویم نماز بخوانیم و بچه‌ها با علاقه میرفتند. باصفا و صمیمی بود. زمانی که با ما فوتبال بازی می‌کرد و ما دروازهبان بودیم. کمکم پای ما به بسیج و مسجد باز شد. یکبار ما تذکر داده شد که آستین کوتاه نپوش. اوائلش برایم سخت بود، ولی با خودم فکر می‌کردم به اینجا رسیدم که اگر اینها را می‌خواهی باید این طوری بشوی.
خداوندی که انسان را خلق نموده و راههای رسیدن به کمال و سعادت دنیا و آخرت را به نشان داده و با بیان چگونگی روابط انسان با هر شخص، جامعه یا موضوعی به گونه‌ای که هم رفع نیازش را نماید و سبب کمالش گردد قوانینی وضع نموده است.
نه تنها خود بهتر از هر کس دیگری می‌داند که انسان [اعم از مذکر یا مۆنث] به جنس مخالف نیاز دارد، بلکه می‌فرماید: خودم در قوانین تکوینی خلقتم، و بر اساس علم و حکمتم این غریزه و محبت را به شما داده‌ام. هم چنان که نیاز و محبت چیزهای دیگری را نیز بر شما قرار داده‌ام.
اما اگر انسان برای رفع
هر نیازش بدون هیچ قانونی که منتج به فایده‌ی او شود عمل کند، از تعقل و
اراده‌ی خود که وجه متمایز او با حیوانات است، هیچ بهره‌ای نمی‌برد و لذا
چون حیوانات و بلکه پست‌تر می‌گردد [کالانعام بل هم اضل]. لذا برای هر فعلی
قانونی وضع نمود و در این قانون بهترین‌ها را حلال و مضرات را حرام نمود.
یا به تعبیری دیگر، اصل‌ها را حلال و بدل‌های تقلبی را حرام نمود.
مقدمه
در اختیار داشتن نیروهای باسابقه ودارای تجربه بالا و همچنین متخصص برای هر
تشکلی، مغتنم و بسیار ارزشمند میباشد اما وقتی دقیق‌تر به موضوع نگاه
میکنیم و رسالت تشکل‌ها و تکالیف آنها را در برابر جامعه و فرد بررسی
میکنیم می‌بینیم که در صورت نداشتن نگاه جامع به انسان دچار آسیب‌هایی
می‌شویم.
یکی از مسائلی که ممکن است ظهور پیدا کرده و تأثیری نامطلوب بر تشکل و
منابع انسانی آن بگذارد و تبدیل به مشکلی شود که حتما باید برای آن راه
چاره‌ای پیدا کرد، یکنواخت شدن شرایط کاری برای فردی است که مدتی در تشکل
مشغول به کار بوده ست. این وضعیت نیروی انسانی را در شرایط تکراری و
روزمرگی قرار داده و باعث کاهش و یا از بین رفتن انگیزههای کاری او
می‌گردد و یا او را تک بعدی بار می‌آورد و این موضوع با روح کار در تشکل که
همانا پرورش تمام ابعاد و زوایای روحی و وجودی اوست در تناقض است.
یکی از ابزارهایی که به تشکل‌ها کمک می‌کند تا نیروهای انسانی چند مهارته
داشته باشند تکنیکی به نام «چرخش شغلی» «Job Rotation» در مدیریت است که
سعی داریم در این نوشتار شما را با آن آشنا کنیم.
چیستی «چرخش شغلی» در تشکل‌ها
چرخش شغلی به این معنا میباشد که افراد را از سمت‌های فعلی خود به پست و مسئولیت دیگری منتقل نمایید.
در واقع چرخش شغلی یک ﺭﺍﻫﺒﺮﺩ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻳﻚ ﻓﺮﺩ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﻮﻗﺖ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻛﺎﺭﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ.
چرخش شغلی ﺭﻭﺷﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺁﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ اعضایی ﺭﺍ ﻛﻪ ﺟﺰﻳﻲﻧﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ
ﺩﻳﺪﺷﺎﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﻮﺯﻩ ﻛﺎﺭﻱ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ، ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻛﻠﻲ ﻧﮕﺮ
ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻭﺳﻴﻊﺗﺮ ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﻙ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
و یا به عبارتی دیگر چرخش شغلی ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺭ ﻃﻴﻔﻲ ﺍﺯ
ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻋﻼﻗﻪ ﻭ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺩﺭ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎﺭ.
به عبارتی ساده‌تر «چرخش شغلی» در تشکل‌ها یعنی اینکه مدیر تشکل در
دوره‌های زمانی مختلف و به تناسب فعالیت‌ها و برنامه‌های تشکل وظایف و
مسئولیت‌های متفاوتی را به اعضای تشکل واگذار نماید تا هم زمینه‌ای فراهم
گردد تا فرد با سایر فعالیت‌ها آشنا شود و استعداد‌هایش کشف گردد و هم
مهارتهای فرد به عنوان یک عنصر فعال فرهنگی افزایش و ارتقاء یابد.
این بازی که بسیار ساده ولی پر محتوا توسط شجره طیبه صالحین شهر مبارک اباد ساخته شده است، اجرای آن می تواند در تربیت اعضای صالحین بسیار موثر واقع شود.
گزیده‌ای از مقاله‌ی "نقش متربی در تربیت" نوشته‌ی سید موسی صدر: نویسنده‌‌ی این مقاله سعی نموده است با بررسی رویکردهای متفکران غربی و همچنین مبانی قرآن عزیز، پاسخ این سوال را استخراج نماید.
پرسش بحث
نقش مربی و متربی (در تربیت) به تناسب زوایای مسئله متفاوت است. در این
نوشتار مقصود از تربیت، تزکیه و رشد روحی و اخلاقی است، نه پرورش جسمی، و
منظور از متربی گروه جوانان است، یعنی مقطعی که انسان از یک سو نیروی فکری و
عقلانی‌اش در حال شکوفایی است، از سوی دیگر نیروها و کشش‌های نفسانی‌اش در
حال شدت یافتن و قوت گرفتن است و از جهت سوم در افق نگاهش پرسش‌ها و شبهات
و ابهامات فراوانی وجود دارد و از جهت چهارم به خاطر بلوغش، تکلیف و
مسئولیت نیز متوجه اوست. در چنین وضعیتی این سؤال مطرح می‌شود که آیا مربی
نقش اصلی دارد یا متربی؟
چند نکته تربیتى در قرآن
1. اگر قصد
راهنمایى و تربیت کسى را دارید، در قدم اول از گفتار نرم و با محبت بهره
گیرید؛ حتى اگر مخاطب شما فرعون سرکش یا سران لجوج کفار جاهلى باشند؛(طه/44
و شعرا/215).
2. الف) گفتار رفتار آدمى در هر زمان و مکان، در حافظه الهى محفوظ است ؛ مراقب باشید؛(لقمان/16 و کهف/30).
ب)
نسبت به انسانهاى اطرافت، احساس مسئولیت کن و آنها را از کارهاى بد
بازدار و به کارهاى خوب تشویق کن. این لازمه استحکام یک پیکر است و بنى آدم
اعضاى یکدیگرند؛(لقمان/17).
ج) در رفتارهاى اجتماعى دقت کن! مبادا
با غرور رویت را از دیگران برگردانى یا مثل متبکران راه بروى ؛ مبادا تندرو
و کندرو شوى ؛ میانه روى، بهترین روش است ؛ مراقب باش صدایت را بر سر کسى
بلند نکنى و خلاصه در یک کلام، آدم باش ؛(لقمان/18و19).
...
این یادداشت تنها نقدی است بر عملکرد روحانیت در حوزه فرهنگی و تربیتی.
مساجد را پیرمردها قرق کرده اند!!
مگر نه اینکه وظیفه اصلی روحانیت تربت انسانهاست. مگر نه اینکه وظیفه اصلی روحانیت ترویج احکام اسلام است. مگر نه اینکه لباس تبلیغ دین پیامبر بر تن روحانیت است. چرا باید باوجود این همه طلبه و روحانی از کمبود مربی تربیتی بنالیم و باوجود این همه مسجد از نبود فضاهای فرهنگی و تربیتی بگوییم.
واقعیت این است که متاسفانه تعداد طلاب و روحانیون جوانی که به صورت تشکیلاتی مثلا در زمینه طرح صالحین دغدغه دارند زیاد نیست و بسیاری از این بزرگواران هنوز هم به منبر اکتفا می کنند.
اما چگونه باید نسل جوان و نوجوانان را با وجود این همه سرگرمی حلال و حرام پای منبر کشاند،در چند تا از مساجد ما برنامه های مسجد با سلیقه جوانان و نوجوانان امروزی همگونی دارد، چند تا از ائمه جماعات ما به حضور جوانان و نوجوانان در صفوف نماز جماعت حساسند و برای آن تلاش می کنند.