راههای جذب جوانان به مسجد و دین 

برای جذب جوانان به دین و مسجد که نماد دین و دینداری است، مهم ترین و کلیدی ترین راه، ایجاد ارتباط عاطفى بین مسجد و جوان است.

توضیح آنکه: جوان، موجودى است عاطفى، زودرنج و شکننده. اگر با جوانان با صداقت و احترام برخورد شود، به سهولت مى‏ توان در این دوره از حیات در عمق دل و صفاى قلب او نفوذ کرد. پیامبر اکرم (ص) توصیه فرموده‏ اند: «بر شما باد به جوانان که قلب آنان رقیق‏ تر و آماده پذیرش خیر است. وقتى خداوند مرا براى انذار و بشارت مردم مبعوث کرد، سالخورده‏ ها با من مخالفت کردند، امّا جوانان با من پیمان بستند».

توجه: لازم نیست شعائر دینى و تکالیف شرعى را بر جوانان تحمیل کرد که این کار عکس العمل منفى دارد؛ بلکه کافى است کانون مذهبى را به صورت جذاب، عرضه نمود و فضاى صمیمى و خوشایندى را فراهم کرد و در کنار هدایت، بر همدلى تأکید ورزید. براى توفیق در ارتباط بین مسجد و جوان باید به همدلى برسیم. وقتى جوان احساس کند تنها از او گوش انتظار داریم چیزى به نام پذیرش اتفاق نمی افتد.

همدلى نیازمند چند مسأله است:

1. درک جوان: واقعیت آن است که دوره جوانى اقتضائات خاص خود را دارد. جوانان به دلیل ناپختگى، کم تجربگى، احساسات شدید و مشکلات بلوغ به طور طبیعى، خطاپذیرند و از طرفى روحیه استقلال‏ طلبى و ستیزه جویى، زمینه چالش‏ها و تضادها را در میان این قشر و بزرگ‏ترها به وجود مى‏ آورد. نحوه برخورد با مسائل جوانان بسیار ظریف و حساس مى‏ باشد، بسیارى از دست اندرکاران کانون‏ هاى دینى و مساجد، بدون توجه کافى به واقعیات دوران نوجوانى و جوانى و مشکلات ویژه آنان، اقدام به واکنش‏ هاى تند و افراطى مى‏ کنند و چه بسا یک یا دو برخورد نسنجیده و ناصواب، براى همیشه جوانان را از مساجد و عرصه تربیت دینى دورگرداند.

2. انعطاف‏ پذیرى: همدلى بدون انعطاف‏ پذیرى ممکن نیست. جوان به حکم جوان بودن، در معرض خطا و لغزش است. از این رو امام على (ع) مى‏ فرماید: «جهل الشباب معذور و علمه محقور؛ نادانى جوان غیرقابل ملامت و علم او محدود واندک است» خداوند به پیامبر رحمتش مى‏ فرماید: «وَ لَوْ کُنْتَ‏ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ‏ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِک؛ اگر سخت دل و ترش روى بودى همه از تو دور تو پراکنده مى‏ شدند»

3. زیبا سازى مساجد: یکى از راه‏هاى استحکام پیوند جوانان با مساجد، زیبا ساختن مساجد و کانون‏ هاى دینى است. مساجد از همان سردر تا درون مسجد (صحن، محراب، فضا، دیوارها و غیره) باید آراسته و پیراسته و جوان پسند باشد و از جاذبه‏ هاى هنرى و علمى در پیشانى مسجد استفاده شود. پاکیزگى، طراوت و زیبایى مسجد، در جذب جوانان بسیار مؤثر است.

4. فعال کردن مساجد: براى حضور جوانان در مساجد، لازم است، مساجد را از انحصار به نماز، خارج کرد، جوان عنصرى فعال و پرشور است و به دنبال کانونى فراگیر و خودجوش مى‏ باشد. اگر امکانات هنرى، ورزشى، نمایشى، کتابخانه و... در کنار مسجد به عنوان جزئى از پیکره مسجد محسوب شود، جوانان به مسجد راغب‏ تر خواهند شد.

5. بهبود شیوه‏ هاى پیام رسانى دینى: متأسفانه در روش‏هاى تبلیغى و جذب جوانان، بیش‏تر از روش‏هاى کلیشه اى و تکرارى و به صورت مستقیم استفاده مى‏ کنیم و همین امر در بى علاقگى و گریز جوانان از نماز جواعت مؤثر بوده است. بى شک، منبر و وعظ و خطابه یکى از شیوه‏هاى اصیل و مؤثر تبلیغ دینى است ولى آیا این روش، در همه جا و براى همه اقشار جامعه مفید است؟ آیا ائمه جماعات مساجد به غیر از سخنرانى، روش دیگرى را آزموده‏اند؟ باتوجه به تجارب سودمند مبلغان در سال‏هاى اخیر، در به کارگیرى گفتگوى مستقیم دو نفرى و به اصطلاح تبلیغ چهره به چهره و رفیق شدن و احساس همدردى کردن با نسل جوان، وقت آن رسیده که در سطح وسیع از این تجربه ارزشمند استفاده گردد و ائمه جماعات مساجد، با اتخاذ روش ابتکارى خود، مجالس را در خانه‏ ها به صورت پرسش و پاسخ و هدایت غیر مستقیم برگزار نمایند. یکى از رموز موفقیت روحانیون در جبهه‏ هاى حق علیه باطل در سال‏هاى دفاع مقدس در همین امر نهفته بود. روحانى با رزمندگان نشست و برخاست داشت، در کنار آنها غذا مى‏ خورد، استراحت مى‏ کرد، در غم و شادى‏ هاى آنان شریک بود و از میهن اسلامى دفاع مى‏ نمود و در وقت نماز، به عبادت مى‏ پرداخت، از این رو رزمندگان به محض شنیدن صداى اذان با رغبت و عشق به نمازخانه‏ ها روى مى‏ آوردند.

6. عمل گرایى: رابطه جوان با مسجد تا حد زیادى بستگى به نوع برخورد و رفتار امام جماعت و الگوهاى جامعه ‏و دیگر مسجدی ها دارد. جوانان، حسّاس و زودشکن هستند. رؤیت فاصله میان گفتن و بودن در جامعه، زمینه گریز جوانان را فراهم مى‏ کند. آنها کم‏تر مى‏ توانند به تحلیل عمیق بپردازند، از این رو زود قضاوت و حکم صادر مى‏ کنند.

7. پاسخ گویى به پرسش‏ هاى دینى جوانان: یکى از راه‏هاى استحکام پیوند میان مسجد و جوان، رفع نیاز فکرى و معنوى جوانان مى‏ باشد. جوانان، ذهن خلاق و جستجو گرى دارند و همواره به دنبال کشف حقیقت و حل مسائل و پاسخگویى به شبهات‏ اند. علاوه بر آن امروز شبهه افکنى در حوزه فرهنگ دینى یکى از پر خطرترین جلوه‏ هاى تهاجم فرهنگى در عرصه تربیت دینى است. اگر جوان احساس کند که مسجد محلى براى پاسخگویى به سؤالات اوست و در آن شخصیت ارزشمند و فرهیخته‏ اى است که درد او را درک مى‏ کند، خواه ناخواه به سمت و سوى او متمایل مى‏ گردد و دیگران را نیز با خود همراه مى ‏سازد.

نکته: حضور شخصیت‌های موجّه و محبوب جوانان در مسجد می تواند ابزار خوبی برای جذب جوان باشد. حضور سخنرانان با شیوه های تبلیغی نوین و شخصیت علمی قوی نقش بسزایی در تمایل جوان به سمت مسجد دارد. در ضمن باید جوانان عزیز را دسته بندی کرد، در بین آنان دسته های زیادی هستند که خود، جذب مسجدند و حتی از بسیاری از اهل مسجد، مسجدی ترند و دسته های دیگری از جوانان هستند که متمایل هستند، ولی یک رابطه ساده می تواند آنها را جذب کند و این رابطه ساده گاهی از برنامه های مسجد، امام جماعت، مسجدهای دیگر بالخصوص، جوانان مرتبط با مسجد می تواند منشأ بگیرد و این دسته از جوانان هم جذب شوند. اگر به صور دقیق برای تثبیت جوانانی که اهل مسجد هستند سعی شود و پس از آن از این جوانان تثبیت شده برای جذب دسته های مختلف جوانان که در طبقات مختلفی از قرب و بعد به مسجد قرار دارند و استفاده از نظرات و مشاوره ها و ارتباطات آنها شود، بعضی از دسته های بعدی هم به راحتی جذب می شوند و اگر بالخصوص روی جوانانی که عنوان محوری در بین جوانان دیگر دارند، وقت زیادی صرف شود، با جذب یکی از آنان، خودبه خود عده ی دیگری به واسطه ی ارتباط با او یک قدم به مسجد نزدیک تر می شوند. در هر حال، با طبقه بندی جوانان عزیز در دسته های مختلف و برنامه مخصوص برای هر طبقه و استفاده از خود آنان در هر مرتبه، عدّه ی زیادی جوان را می توان با مسجد آشتی داد. نکته کلیدی برای آغاز راه آشتی جوانان با مسجد، تثبیت و فعّال کردن جوانانی است که الآن با مسجد ارتباط دارند و سپس برای طبقات بعدی برنامه ریزی کردن از جمله به واسطه آنان می باشد.