کار فرهنگی ایده‌آل و مطلوب، بمنزلة فرآیند تربیتی خاصی است که با داشتن سه ویژگی از سایر فعالیت‌های صرفاًَ هنری، علمی، آموزشی و یا صنفی در تشکّل‌ها متمایز می‌گردد. این ویژگی‌ها عبارتند از:
1) داشتن اهداف عالی و متعالی (تربیت انسان‌ها)
2) بکارگیری ابزار مناسب (ابزار هدفمند و دارای اثر‌گذاری تربیتی)
3) استفاده از روش‌های تربیتی اسلام در فرآیند انجام کار فرهنگی
به عبارت دیگر نقطه هدف در کار فرهنگی با رویکرد تربیتی، انجام امر مهم تعلیم و تربیت انسان‌ها و تلاش برای رشد و تعالی دادن آنهاست.

البته برای آشنایی بیشتر با مقوله تعلیم و تربیت لازم است در این مجال این مقوله را به اختصار توضیح دهیم: تعلیم، عبارت است از فراهم آوردن زمینه مناسب برای رشد و شکوفایی استعدادهای ذهنی انسان.
لذا به دلیل آنکه تعلیم چیزی جز تربیت بعد فکری در انسان نیست بنابراین تعلیم نیز بخش مهمی از تربیت به شمار می‌آید.

بر این اساس مسئولان تشکّل‌های فرهنگی، باید توجه داشته باشند که تربیت، در هر زمینه‌ای که باشد، لاجرم نیازمند تعلیم است زیرا فرد مربی برای تربیت متربّی ناچار است که او را واقف بر حقایق و مطالبی گرداند که وی با آگاهی بر آنها و عمل بر طبق موازین آموخته شده، به رشد و پرورش ابعاد مختلف روحی و معنوی خود بپردازد پس بنا بر این تعلیم و آموزش، در واقع شرط اولیه لازم برای تربیت به شمار می‌آیند .

علاوه بر این، نکته دیگر  قابل توجه در این خصوص آن است که بدانیم در کار فرهنگی ایده‌آل و مطلوب همواره باید دو امر مهم، ابزارگزینی و روش‌شناسی دقیقاً براساس دستورات دینی و ملاک‌های اسلامی صورت بپذیرد زیرا که در اصل، رسالت تشکیلاتی تشکّل‌های فرهنگی، که همان تعلیم و تربیت انسان‌های صالح  می‌باشد ایجاب می‌کند که در این راه تنها از ابزار و روش‌های مناسب استفاده شود و نباید و نمی‌‌توان با استفاده از هر ابزار و روشی انسان صالح تربیت کرد.

امروزه متأسفانه، اکثر تشکّل‌های فرهنگی، در ورطه بی ابزاری و بی روشی گرفتار شده‌اند  به گونه‌ای که اکثر این قبیل تشکّل‌ها  همواره این دو سوال اساسی را فرا روی خود دارند که چه کار باید کرد ؟ و چگونه باید این کار را انجام داد؟
البته در این رابطه، لازم به یادآوری است که بخش عمده‌ای از خلأ بی ابزاری و بی روشی  موجود در تشکّل‌ها‌ی فرهنگی کشوردر واقع ناشی از عدم شناخت آنان نسبت به سیستم تربیتی اسلام است، سیستم دقیقی که برای تقسیم عادلانه نگاه معلم بین دانش‌آموزان نیز توصیه‌های لازم را در خود دارد و این ماییم که  از ابعاد و ظرایف آن بی خبریم، در حقیقت  مکتب الهام بخش اسلام، مالامال از دستورات اخلاقی و تربیتی در رابطه با تربیت انسان‌هاست ، دستوراتی که می‌توان آن را از لا به لای آیات قرآن و سیره‌ی عملی اهل‌بیت(ع)، بیرون کشید و متناسب با آن عمل کرد. به عنوان مثال  قرآن که کتاب هدایت است در برخی موارد  حتی شکل این  هدایت را نیز به ما یاد می‌دهد چنانچه فعل هدایت در قرآن، معمولاً به دو شکل صورت می‌پذیرد:

1) هدایت به روش ارائه طریق و نشان دادن راه؛ در قالب امر و نهی‌های انجام شده.
2) هدایت از طریق ایصال به مطلوب و رساندن به مقصد؛ به شکل تربیت الگویی و معرفی اسوه‌ها. 

بهر حال در این رابطه باید توجه داشت که برای شناخت ابزار ها و روش‌های تربیتی اسلام، حتماً لازم است که از افراد خبره و اهل فن کمک گرفته شود و قبل از شروع به کار فرهنگی، ابتدا به طراحی مدل و الگوی جامع تعلیم و تربیت درتشکل بپردازیم زیرا که گاه، انجام کار فرهنگی بدون داشتن الگوی مشخص و بهره گیری از مشاوران متخصص وخبره ،خسارت‌های جبران ناپذیری به بار خواهد آورد.

منبع:کتاب الفبای کار فرهنگی