معرفی کتاب:تربیت‌ چه‌ چیز نیست‌؟

به قلم ( عبدالعظیم کریمی )

(انتشارات تربیت, چاپ اول, 1376, چاپ‌ دوم‌، 1380, 232 صفحه‌)

“تربیت‌ چه‌ چیز نیست‌؟" با نگاهی‌ سلبی‌ به‌ مفهوم‌ و جایگاه‌ تربیت‌ سعی‌ دارد آنچه‌ را که‌ در جامعة‌ کنونی‌ به‌ نام‌ تربیت‌ انجام‌ می‌گیرد از بنیاد واژگون‌ نشان‌ داده‌ و پیامدهای‌ منفی‌ آن‌ را برملا سازد. در این‌ کتاب‌ می‌خوانیم‌:
“همان‌گونه‌ که‌ انسان‌، مشکل‌ انسان‌ است‌، تربیت‌ نیز مشکل‌ اصلی‌ تربیت‌ است‌ و "تربیت‌ کردن‌" ، مانع‌ اصلی‌ "تربیت‌ شدن‌" است‌. در واقع‌، بنا نیست‌ ما به‌ کودکان‌ را راست‌گویی‌ و صداقت‌ بیاموزیم‌ بلکه‌ بناست‌ کاری‌ نکنیم‌ که‌ صداقت‌ و راستگویی‌ آنها تبدیل‌ به‌ ریاکاری‌ و دروغ‌ گویی‌ شود. بنا نیست‌ کودکان‌ را دین‌ دهی‌ کنیم‌ بلکه‌ باید کاری‌ نکنیم‌ که‌ فطرت‌ دینی‌ و انگیزه‌ خداپرستی‌ و حقیقت‌ جویی‌ آنها به‌ خاطر روشهای‌ غلط‌ تربیتی‌ بزرگسالان‌ تضعیف‌ شود... .

معرفی فصل های کتاب با مثال:

چگونگی انتقاد از نوجوانان

از ویژگیهای عمده نوجوانی کسب شخصیت ( تشخص طلبی ) است . بطور کلی شخصیت جنبه بیرونی و اکتسابی دارد ، در حالیکه منش جنبه ذاتی و درونی دارد .

« نوجوان دوستدار کسب شخصیت است »

برای رسیدن به مرحله کسب شخصیت باید دو اصل حاصل شود :

۱) انجام مهارتها و دارا بودن توانمندیهای خاص در برخورد با دیگران

۲) پذیرفته شدن این مهارتها از سوی اطرافیان

برخی نوجوانان مرحله اول را طی می کنند ولی اگر اطرافیان و مراجع قدرت او را نپذیرفتند ، دچار عدم تعادل روانی می شود .

در جهت کسب شخصیت باید از دو راه به نوجوان کمک کرد :

* روش کسب مهارتها و توانائیها را بیاموزد .

* به زبان و رفتار به او بفمهمانیم که او را پذیرفته و درک کرده ایم و شخصیت او قابل پذیرش و احترام است و ما او را به عنوان یک انسان در حال کمال قبول داریم .

    در انتقاد از نوجوان دقت کنیم که تمام شخصیت آنها را مورد حمله قرار ندهیم و تنها آن قسمتی را مورد سئوال قرار دهیم که نتوانسته وظیفه اش را درست انجام دهد . هرگز نباید به نوجوان یا هر شخص دیگر بگوئیم : تو لیاقت نداری و به درد هیچ کاری نمی خوری زیرا با این جمله تمام حیطه وسیع شخصیت او را مورد حمله قرار داده ایم . روی هم رفته هر انسان دارای نقاط مثبت و منفی شخصیتی است و برای مطرح کردن انتقاد بهتر است نخست چند نقطه مثبت او را متذکر شویم سپس اشاره به نقطه منفی نمائیم .

شاخصه‌های اصلی کار فرهنگی

کار فرهنگی ایده‌آل و مطلوب، بمنزلة فرآیند تربیتی خاصی است که با داشتن سه ویژگی از سایر فعالیت‌های صرفاًَ هنری، علمی، آموزشی و یا صنفی در تشکّل‌ها متمایز می‌گردد. این ویژگی‌ها عبارتند از:
1) داشتن اهداف عالی و متعالی (تربیت انسان‌ها)
2) بکارگیری ابزار مناسب (ابزار هدفمند و دارای اثر‌گذاری تربیتی)
3) استفاده از روش‌های تربیتی اسلام در فرآیند انجام کار فرهنگی
به عبارت دیگر نقطه هدف در کار فرهنگی با رویکرد تربیتی، انجام امر مهم تعلیم و تربیت انسان‌ها و تلاش برای رشد و تعالی دادن آنهاست.

البته برای آشنایی بیشتر با مقوله تعلیم و تربیت لازم است در این مجال این مقوله را به اختصار توضیح دهیم: تعلیم، عبارت است از فراهم آوردن زمینه مناسب برای رشد و شکوفایی استعدادهای ذهنی انسان.
لذا به دلیل آنکه تعلیم چیزی جز تربیت بعد فکری در انسان نیست بنابراین تعلیم نیز بخش مهمی از تربیت به شمار می‌آید.

تربیت «نصیحت کردن» نیست!

                                     

آنچه مسلم است این است که بخش عمده ای از شخصیت یک فرد که سهمی بارز و عمده در زندگی دارد در آن دسته از رفتارهایی شکل می گیرد که به صورت «غیر کلامی» پنهان و خاموش به او ارائه می شود. تنها بخش اندکی از اثرگذاری های تربیتی آن هم در سطح بسیار ناپایدار و گذرا از طریق زبان و در قالب نصیحت و پند و اندرز حاصل می شود.

برای امروز فقط یک نکته

مربی در تربیت افراد مانند باغبان در پرورش گل است. همانطور که باغبان نمی تواند رنگ طبیعی، نوع و شاخ و برگ گل را تغییر دهد و تنها با ایجاد فضا، آب، خاک مناسب و ... در پرورش گل تأثیر خواهد داشت، مربی نیز با ایجاد زمینه ها و شرایط لازم، انگیزه حرکت در جهت رشد و تعالی را برای متربی ایجاد می کند.