به قلم ( عبدالعظیم کریمی )

(انتشارات تربیت, چاپ اول, 1376, چاپ‌ دوم‌، 1380, 232 صفحه‌)

“تربیت‌ چه‌ چیز نیست‌؟" با نگاهی‌ سلبی‌ به‌ مفهوم‌ و جایگاه‌ تربیت‌ سعی‌ دارد آنچه‌ را که‌ در جامعة‌ کنونی‌ به‌ نام‌ تربیت‌ انجام‌ می‌گیرد از بنیاد واژگون‌ نشان‌ داده‌ و پیامدهای‌ منفی‌ آن‌ را برملا سازد. در این‌ کتاب‌ می‌خوانیم‌:
“همان‌گونه‌ که‌ انسان‌، مشکل‌ انسان‌ است‌، تربیت‌ نیز مشکل‌ اصلی‌ تربیت‌ است‌ و "تربیت‌ کردن‌" ، مانع‌ اصلی‌ "تربیت‌ شدن‌" است‌. در واقع‌، بنا نیست‌ ما به‌ کودکان‌ را راست‌گویی‌ و صداقت‌ بیاموزیم‌ بلکه‌ بناست‌ کاری‌ نکنیم‌ که‌ صداقت‌ و راستگویی‌ آنها تبدیل‌ به‌ ریاکاری‌ و دروغ‌ گویی‌ شود. بنا نیست‌ کودکان‌ را دین‌ دهی‌ کنیم‌ بلکه‌ باید کاری‌ نکنیم‌ که‌ فطرت‌ دینی‌ و انگیزه‌ خداپرستی‌ و حقیقت‌ جویی‌ آنها به‌ خاطر روشهای‌ غلط‌ تربیتی‌ بزرگسالان‌ تضعیف‌ شود... .

معرفی فصل های کتاب با مثال:

 1-  تربیت ،  « علم » نیست ! 
                          « تماشا آن کس را باشد که پیل را تمام دید » .
2- تربیت ،  « اجتماعی کردن » نیست !   
     « هرگاه صرفا برای زندگی اجتماعی آماده شویم از ادراک کلیت مفهوم زندگی غافل خواهیم شد  »  .
3- تربیت ، « بار آوردن » نیست !   
                      « بار آوردن مانع پروراندن است » .
4- تربیت ، « تغییر دادن نیست » !    
                      « تغییر دادن بیرونی کودک مانع تغییر یافتن درونی کودک است » .
5- تربیت ، « عادت دادن نیست » !     
                      « تنها چیزی که کودک باید عادت کند این است که به چیزی عادت نکند » .
6- تربیت ، « سرعت بخشیدن به مراحل رشد » نیست !
                       « سرعت در فهماندن مانع سرعت در فهمیدن  می شود ! » .
7- تربیت ، « آموزش دادن » نیست !        
     « هر گاه چیزی را به کودک آموزش دهیم مانع می شویم تا خود آنرا شخصا اختراع و یا کشف کند  » .
8- تربیت ، « شکل دادن » نیست !
     «اگر اجازه دهیم کودکان بر اساس طرح های اساسی زیست شناختی خود زندگی کنند همه تربیت را دریافته ایم » .
9- تربیت ،  « دخالت کردن » نیست !
                             « موثرترین دخالت در تربیت کنار کشیدن از صحنه تربیت است » .
10- تربیت ،  « شکوفا کردن استعدادها » نیست !
                                 « شکوفا کردن غنچه از بیرون مانع شکوفا شدن از درون می شود » .
11- تربیت  ، « الگو دادن » نیست !
                                   « الگو دادن از بیرون مانع الگویابی از درون می شود ! » .
12- تربیت ، « برخوردار ساختن » نیست !
                                     « بسیار برخوردار بودن محروم بودن است » .
13- تربیت ، « نصیحت کردن » نیست !
 « موعظه ای که از گوش بیرون نمی رود آن است که زبان سخن از آن ساکت و زبان عمل به آن گویا باشد » .
14- تربیت ، پاسخ به نیاز » نیست !
                           « هنر معلم ، گرسنه کردن ذهن است نه سیر کردن آن » .
15- تربیت ، « نقش بازی کردن » نیست !
              « می رود از سینه ها در سینه ها               از ره پنهان صلاح و کینه ها » .
16- تربیت ، « افزودن » نیست !
                       « ما نه از راه افزودن ، بلکه از راه کاستن خلق می کنیم » .
17 - تربیت ، « کسب کردن » نیست !
            «آنچه که خود کشف می کنیم پایدارتر از آن چیزی است که از دیگران کسب می کنیم » .
18- تربیت « رام کردن » نیست !
                     « تربیت عبارت است از : فتح مداوم » .
19 – تربیت ، « سازش دادن » نیست !
           « عالم از ما هست شد ، نی ما از او               باده از ما مست شد ، نی ما از او » .
20- تربیت ، « ارائه کردن » نیست !
                      « موثرترین راه انتقال پیام حذف کردن آن است » .