سیر محتوای تربیتی(قسمت چهارم)
يكشنبه, ۲۹ تیر ۱۳۹۳، ۱۰:۳۰ ق.ظ
مقطع ابتدایی:
رویکرد و جهت تربیتی:
الف: تکریم و ارزشمندی؛
ب: القای روحیهی تعظیم؛
ج: احساس روحیهی خوشایندی (اُنس با دین)
ج- خوشایندی نسبت به دین
یکی از محورهای اساسی در این مقطع این است که به واسطهی شناخت دهی و یا
اجرای برنامهها کاری کنیم که بچهها نسبت به دین احساس خوشایندی داشته
باشند. اگر خواهان آنیم که بچهها در مقطع بعدی به جلوههای دینی میل و
رغبت نشان دهند باید در مقطع ابتدایی احساس اُنس با خالق را در آنان ایجاد
نماییم تا برداشتی احساسی همراه با رضایت و خوشی از جلوههای دین داشته
باشند. به طور مثال، اگر شما برادر کوچکتان را برای اوّلین بار با پای
پیاده به جلسهی روضه ببرید و در آنجا هم چنگول از او بگیرید که حرف نزن
حاج آقا داره صحبت میکنه و بعد هم که چراغها خاموش شد یکی پا روی سر او
بگذارد، از طرفی هم نذری گیرش نیاید و با حال خسته و دل شکسته دوباره پای
پیاده کشان کشان او را به خانه برگردانیم، مشخص است که تصویر خوشی از مسجد
برایش شکل نخواهد گرفت. خوشایندی و اُنس با جلوههای دینی یعنی اینکه ما
کاری کنیم که بچهها در این سن احساس خوبی نسبت به دین داشته باشند تا کم
کم بذر علاقه در وجود آنان جوانه بزند و رشد نماید.
سوژههای اساسی خوشایندی
سوژههای اساسی برای استفاده در این مقطع عبارتند از:
1- مسجد؛
2- قرآن؛
3- پیامبر (ص)
؛ 4- اهل بیت (ع)
؛ 5- اولیاء الهی؛
6- نماز؛
7- آداب اجتماعی.
منظور این نیست که برای بچهها احکام و یا فضیلت مسجد را بازگو نماییم بلکه هدف، مجموعه فعالیتهایی است که منجر به احساس خوشایندی نسبت به مسجد میشود. لذا داشتن فضایی برای بازی، برگزاری برنامههای جذاب، داشتن پذیرایی در برنامهها، احترام و تکریم، صحنه آرایی و تزیینات محل حضور بچهها، تشویق و ... میتواند احساس اُنس با مسجد را برای بچهها ایجاد نماید.
اگر ما پیرامون رسول خدا (صلی الله علیه وآله) قصه و داستان و یا برخوردی که ایشان نسبت به کودکان داشته است را ندانیم و اطلاعات و مهارت کافی نداشته باشیم نمیتوانیم این احساس خوب را به ایشان القا کنیم. همچنین میتوانیم با دادن هدیه در میلادها و اعیادی که منتسب به اهل بیت است و ... این حس خوشایند را در کودکان ایجاد نماییم. شاید یکی از دلایلی که ما نسبت به نماز احساس شوق انگیزی نداریم این است که معنا و مفهوم کلمات و حرکات و مفاهیم نماز برایمان روشن نیست؛ لذا یکی از راههای لذّت بردن از نماز این است که مخاطبین را با معانی اسماء و حرکات و مفاهیم نماز با زبان کودکان آشنا نماییم.
ثمرهی توجّه به آداب اجتماعی در این سنین، توحید عملی است.
کارشناسان علوم تربیتی به این نتیجه رسیدهاند که پذیرش آداب اجتماعی در سنین 6 تا 8 سال بسیار بالا است. آیا تا به حال توجه نمودهاید که چرا انگیزهای برای بیان مستحبات و مکروهات برای مقطع سنی دبیرستانی در ما وجود ندارد، علت این است که میدانیم زمینه پذیرش این امور در این مقطع کمتر است. برای ترویج آداب اجتماعی همچون فرهنگ شهروندی، فرهنگ مدرسه، ترافیک، مصرف آب و برق و ... باید در سنین کودکی اقدام کرد.
تبلیغات انیمیشنی و تأثیر آن در فرهنگ عمومی در چند سال گذشته خود گویای این امر است. بیش از 54 مورد از آداب اجتماعی در کتابهایی که مستحبات و مکروهات را ذکر نمودهاند بیان شده است حال، اگر کسی در این سن آنها را یاد بگیرد، در بزرگسالی رعایت خواهد نمود.
به طور مثال، اگر ما همان گونه که دین فرموده روش آشامیدن آب را یاد بدهیم، یا به کودک بیاموزیم چگونه باید با بزرگتر و کوچکتر از خودمان برخورد کنیم، یا آداب سر سفره نشستن و یا طرز لباس پوشیدنم، مهمانی رفتن، ورود به مسجد و آداب سخن گفتن و یا نگاه کردن و ... به او انتقال دهیم، این مفاهیم در ذهن و ضمیر او تثبیت خواهد شد. بعضی از مراکز فرهنگی که به طور اصولی و کارشناسی در حال فعالیتاند، تنها و تنها بر روی موضوع آداب اجتماعی برای مقطع ابتدایی کار میکنند که بی شک تأثیر گذار نیز بودهاند.
1- مسجد؛
2- قرآن؛
3- پیامبر (ص)
؛ 4- اهل بیت (ع)
؛ 5- اولیاء الهی؛
6- نماز؛
7- آداب اجتماعی.
قال رسول الله(صلی الله علیه وآله) :
أَدِّبوا أولادَکُم عَلی ثَلاثِ خِصالٍ: حُبِّ نَبیِّکُم وَحُبِّ أَهلِ بَیتِهِ وَقِراءَةِ القُرآنِ؛
فرزندان خود را به کسب سه خصلت تربیت کنید: دوستی پیامبرتان و دوستی خاندانش و قرائت قرآن.
أَدِّبوا أولادَکُم عَلی ثَلاثِ خِصالٍ: حُبِّ نَبیِّکُم وَحُبِّ أَهلِ بَیتِهِ وَقِراءَةِ القُرآنِ؛
فرزندان خود را به کسب سه خصلت تربیت کنید: دوستی پیامبرتان و دوستی خاندانش و قرائت قرآن.
قال امام صادق(علیه السلام): إنّا نَمُرُ صِبیانَنا بِالصَّلاةِ وَالصّیامِ ما أَطاقواإذاکانواأبناءَسَبعِ سِنینَ؛
ما هنگامی که کودکانمان هفت ساله میشوند به اندازه ای که طاقت دارند آنان را به انجام نماز و روزه فرمان دهیم.
ما هنگامی که کودکانمان هفت ساله میشوند به اندازه ای که طاقت دارند آنان را به انجام نماز و روزه فرمان دهیم.
منظور این نیست که برای بچهها احکام و یا فضیلت مسجد را بازگو نماییم بلکه هدف، مجموعه فعالیتهایی است که منجر به احساس خوشایندی نسبت به مسجد میشود. لذا داشتن فضایی برای بازی، برگزاری برنامههای جذاب، داشتن پذیرایی در برنامهها، احترام و تکریم، صحنه آرایی و تزیینات محل حضور بچهها، تشویق و ... میتواند احساس اُنس با مسجد را برای بچهها ایجاد نماید.
اگر ما پیرامون رسول خدا (صلی الله علیه وآله) قصه و داستان و یا برخوردی که ایشان نسبت به کودکان داشته است را ندانیم و اطلاعات و مهارت کافی نداشته باشیم نمیتوانیم این احساس خوب را به ایشان القا کنیم. همچنین میتوانیم با دادن هدیه در میلادها و اعیادی که منتسب به اهل بیت است و ... این حس خوشایند را در کودکان ایجاد نماییم. شاید یکی از دلایلی که ما نسبت به نماز احساس شوق انگیزی نداریم این است که معنا و مفهوم کلمات و حرکات و مفاهیم نماز برایمان روشن نیست؛ لذا یکی از راههای لذّت بردن از نماز این است که مخاطبین را با معانی اسماء و حرکات و مفاهیم نماز با زبان کودکان آشنا نماییم.
ثمرهی توجّه به آداب اجتماعی در این سنین، توحید عملی است.
کارشناسان علوم تربیتی به این نتیجه رسیدهاند که پذیرش آداب اجتماعی در سنین 6 تا 8 سال بسیار بالا است. آیا تا به حال توجه نمودهاید که چرا انگیزهای برای بیان مستحبات و مکروهات برای مقطع سنی دبیرستانی در ما وجود ندارد، علت این است که میدانیم زمینه پذیرش این امور در این مقطع کمتر است. برای ترویج آداب اجتماعی همچون فرهنگ شهروندی، فرهنگ مدرسه، ترافیک، مصرف آب و برق و ... باید در سنین کودکی اقدام کرد.
تبلیغات انیمیشنی و تأثیر آن در فرهنگ عمومی در چند سال گذشته خود گویای این امر است. بیش از 54 مورد از آداب اجتماعی در کتابهایی که مستحبات و مکروهات را ذکر نمودهاند بیان شده است حال، اگر کسی در این سن آنها را یاد بگیرد، در بزرگسالی رعایت خواهد نمود.
به طور مثال، اگر ما همان گونه که دین فرموده روش آشامیدن آب را یاد بدهیم، یا به کودک بیاموزیم چگونه باید با بزرگتر و کوچکتر از خودمان برخورد کنیم، یا آداب سر سفره نشستن و یا طرز لباس پوشیدنم، مهمانی رفتن، ورود به مسجد و آداب سخن گفتن و یا نگاه کردن و ... به او انتقال دهیم، این مفاهیم در ذهن و ضمیر او تثبیت خواهد شد. بعضی از مراکز فرهنگی که به طور اصولی و کارشناسی در حال فعالیتاند، تنها و تنها بر روی موضوع آداب اجتماعی برای مقطع ابتدایی کار میکنند که بی شک تأثیر گذار نیز بودهاند.
۹۳/۰۴/۲۹