نویسنده در این کتاب، با بیان اینکه هدف اصلی در شکل‌گیری هر تشکل می‌باید زمینه‌سازی جهت "هدایت و تربیت‌" در "جامعه" باشد، با استناد به سخنی از شهید بهشتی،تشکل را تعریف می کنند.

تشکل‌های فرهنگی،همواره از آن دست موضوعاتی بوده‌اندکهدر گذشته به آن‌ها کمتر پرداخته شده است.فرآیند شکل‌گیری و تکاملاین تشکل‌ها،بیش از آنکه بر مبنایدروسدانشگاهی و ساختارهای برنامه‌ریزی شده باشد، بر اساسمسیریتجربی بوده است و شاید همین‌امر، باعث گردیده استکه آن‌ها کمتر در کانون توجه قرار گیرند؛ اما با گذر زمان و اثبات اهمیت سرمایه‌‌های اجتماعی تشکل‌ها واثربخشیآن‌هادر فضای حاکم بر جامعه، باعث گردیده که این نهاد هادر نگاه بسیاری از کارشناسان‌،از جایگاه ویژه‌ای برخوردار باشند.
محمد مهدی نجاتی نیز با آگاهی از این موضوع، سعی نموده است که در کتاب "از صفر تا صد یک تشکل‌ فرهنگی"، به بررسی جوانب مختلف شکل‌گیری این تشکل‌ها بپردازد.
نویسنده در این کتاب، با بیان اینکه هدف اصلی در شکل‌گیری هرتشکل می‌باید زمینه‌سازی جهت "هدایت و تربیت‌" در "جامعه" باشد، با استناد به سخنی از شهید بهشتی،تشکل رااین‌گونه تعریف می‌نماید:
«تشکل یعنی مجموعه‌ای از افراد که بر اساس آرمان‌، ایمان و نقطه نظرهای مشترک گرد هم بیایند که یدالله مع الجماعه است. تا بتوانند زمینه را برای رشد اخلاق، کار دسته جمعی و برای رشد استعدادها و شناخت کادرها و تربیت آن‌ها و تهیه‌ی برنامه‌ها و قبول مسئولیت در اجرای برنامه‌ها هموارتر کنند.»
اوآغازشکل‌گیریِ بسیاری از تشکل‌های فرهنگی را،از جمع‌هایی دو یا سه نفره و بدون هیچ گونه امکانات دانستهو ادامه می‌دهد که تشکل‌ها، اساسا بر مبنای "دغدغه" و "درد محوری" شروع به کار می‌کنند. اما وی در ادامه–همانند بسیاری از کارشناسان فرهنگی -دغدغه را به تنهایی برای این مسیر کافی ندانسته و متذکر می‌گردد که یک فعال فرهنگی در زمان آغاز فعالیت تشکلی خود، علاوه بر داشتن دغدغه، می‌بایست به مباحث گوناگونی هم‌چون: تامین معاش،میزان زمانی که می‌خواهد در این مسیر صرف نماید و داشتن فراغت لازم، و دارا بود طرح‌ و برنامه برایحرکت در این مسیر توجه نماید.
محمد مهدی نجاتی در ادامه، با بیان سه گام "تشکیل هسته‌ی مرکزی"، "تدوین شناسنامه" و "برنامه ریزی و اجرا" به عنوان گام‌های اولیه فعال‌سازی یک تشکل، تاکید می‌نماید که هر تشکل می‌بایست در مرام‌نامه و شناسنامه‌‌ی خود، خط قرمزهایش را معین نموده و بر اساس آن حرکت نماید. وی سیاست را به عنوان یکی خط قرمزهای احتمالی تشکل‌های فرهنگی دانسته و بیان می‌کند:
«به عقیده‌ی برخی صاحب‌نظران و کارشناسان امر،عرصه‌ی سیاست، عرصه‌ای است که برای تشکل‌های فرهنگی با تابلوی ورود مطلقا ممنوع مشخص شده است.... این گروه از کارشناسان، بر این باورند که در تشکل‌های فرهنگی،افراد می‌توانند موضع سیاسی داشته باشند،اما ورود تشکیلات به عرصه‌ی سیاست، همواره لطمات جبران ناپذیری خواهد داشت که به صلاح تشکل‌ها نیست. »
وی در ادامه با بیان دلایل گوناگون، تشکل‌هایی را مجاز به ورود در عرصه‌ی سیاست می‌داند که فعالیت‌های آن‌هاحتی با ورود بهفعالیت‌های سیاسی در مقاطعی خاص- بازهم رنگ و بوی فرهنگی خود را از دست ندهند و هم‌چنین این‌گونه موضع‌گیری و رویکردها از سوی تشکل، برای مخاطب - با توجه به پیشینه‌ی ذهنی که مخاطب از آن تشکل دارد - امری غیر عادی و احیانا بر اساس فشارهای محیطی تلقی نگردد.
نویسنده با توجه به شناخت خوبی که از تشکل‌ها دارد، یکی از آسیب‌های امروزی بسیاری از تشکل‌هارا قرار گرفتن در یک سکون و روزمرگی پس از روزهای پرشور شکل‌گیری عنوان می‌کند و در ادامه با توجه‌دادن مخاطب به این موضوع، بیان می‌کند‌:
«اگر خواستید ببینید علائم حیاتی در تشکل شما جریان دارد و نبض آن می‌زند یا نه؟ اول ببینید چه تعداد نیروی اثر گذار و زبده، تا کنون تربیت کرده‌اید و پس از آن به شکل و نوع حرکت تشکل خود توجه کنید. یعنی ببینید که آیا ضرب آهنگ حرکت در تشکل شما، یک‌نواخت و تکراری است و یا اینکه خلاقیت، نوآوری و پویای در آن جریان دارد»
از دیگر مفاهیم مطرح شده در این کتاب می‌توان به موضوعاتی هم‌چون "اصول کار تشکیلاتی"، "اخلاق تشکیلاتی"،"جذب و پالایش"،"تثبیت" نیز اشاره کرد.
«از صفر تا صد یک تشکل فرهنگی»، پرداختی است اجمالی به مسائل یک تشکل، از بدو شکل‌گیری و آغاز کار گرفتهتا روزهای نفس‌گیر ادامه‌ی مسیر،که خواندن آن به فعالین فرهنگی، علی الخصوص افرادی که در ابتدای این مسیر قرار دارند،توصیه می‌گردد. اما همان‌گونه که مولف نیز در کتاب به آن اشاره کرده است، مسائل و ، ابعاد و زاویه‌های گوناگونیداشته که پرداختن نیازمند تحلیل‌های مبسوط و فراوانی است؛و امید است این مسیری که امروز در پرداختن به تشکل‌های مردم نهاد آغاز گردیده است، در آینده نیز ادامه پیدا کند.

مشخصات کتاب:
عنوان: از صفر تا صد یک تشکل فرهنگی
نویسنده: محمد مهدی نجاتی
انتشارات: کتابدار توس
تعداد صفحه: 143 صفحه
چاپ اول : 1392
قطع: جیبی
قیمت: 4۰۰۰تومان