علت عدم علاقه جوانان به حلقه ها
علّت گریز جوانان از چنین فضاهایی می‌تواند عوامل گوناگونی باشد که شما با شناخت آن موانع و رفع آن‌ها میتوانید جوان را به مسجد جذب نمایید، عواملی مثل دوست و رفیقی که او را به سمتی دیگر سوق می‌دهد، مخالفت خانواده‌ها، عدم جذابیت برنامه‌های مسجد، آشنا نبودن مسئولان امور مسجد با روحیات جوانان و برخوردهای نادرست با آنان، عدم توجه به نیازهای متفاوت انسان در این سن، دیدن رفتارهای متناقض با دین از انسان‌هایی که در مسجد رفت و آمد دارند و... .
حال، برای جذب جوانان باید عامل را شناخت و رفتار متناسب را انجام دارد
امّا، به‌طور کلی برخی موارد بیان می‌شود که مربی می‌تواند با رعایت آن‌ها
متناسب با موارد و موانع مختلف در جذب جوان به مسجد موفق باشد.
مهم‌ترین و کلیدی‌ترین راه ایجاد ارتباط عاطفى بین مسجد و جوان است. چراکه جوان، موجودى است عاطفى، زودرنج و شکننده. اگر با جوانان با صداقت و احترام برخورد شود، به سهولت مى‌‌توان در این دوره از حیات در عمق دل و صفاى قلب او نفوذ کرد.
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) این‌گونه توصیه فرمودهاند:
«بر شما باد به جوانان که قلب آنان رقیق‌تر و آمادۀ پذیرش خیر
است. وقتى خداوند مرا براى انذار و بشارت مردم مبعوث کرد، سال‌خورده‌ها با
من مخالفت کردند امّا، جوانان با من پیمان بستند.»
توجه کنیم که لازم نیست شعائر دینى و تکالیف شرعى را بر جوانان تحمیل کرد که این کار عکس‌العمل منفى دارد بلکه، کافى است کانون مذهبى را به صورت جذاب، عرضه نمود و فضاى صمیمى و خوشایندى را فراهم کرد و در کنار هدایت، بر هم‌دلى تأکید ورزید. براى توفیق در ارتباط بین مسجد و جوان باید به هم‌دلى برسیم. وقتى جوان احساس کند که تنها از او گوش انتظار داریم، چیزى به نام پذیرش اتفاق نمی‌افتد. هم‌دلى نیازمند چند مسأله است:
1. درک جوان: واقعیت آن است که دورۀ جوانى اقتضائات خاص خود را دارد. جوانان به دلیل ناپختگى، کم‌تجربگى، احساسات شدید و مشکلات بلوغ به‌طور طبیعى، خطاپذیرند و از طرفى، روحیۀ استقلالطلبى و ستیزه‌جویى، زمینۀ چالش‌ها و تضادها را در میان این قشر و بزرگ‌ترها به وجود مى‌آورد. نحوۀ برخورد با مسائل جوانان بسیار ظریف و حساس مى‌باشد، بسیارى از دست‌اندرکاران کانون‌هاى دینى و مساجد، بدون توجه کافى به واقعیات دوران نوجوانى و جوانى و مشکلات ویژۀ آنان، اقدام به واکنش‌هاى تند و افراطى می‌کنند و چه‌بسا، یک یا دو برخورد نسنجیده و ناصواب، براى همیشه جوانان را از مساجد و عرصه تربیت دینى دور گرداند.
2. انعطاف‌پذیرى: هم‌دلى بدون انعطاف‌پذیرى ممکن نیست. جوان به حکم جوان بودن، در معرض خطا و لغزش است. از این‌رو، امام على(علیه السلام) می‌فرماید:«جهل الشباب معذور و علمه محقور.» «نادانى جوان غیرقابل ملامت و علم او محدود و اندک است.» خداوند به پیامبر رحمتش می‌فرماید:«وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِک.» «اگر سخت‌دل و ترش‌روى بودى همه از تو دور تو پراکنده می‌شدند.»
3. زیباسازى مساجد: یکى از راه‌هاى استحکام پیوند جوانان با مساجد، زیبا ساختن مساجد و کانون‌هاى دینى است. مساجد از همان سردر تا درون مسجد(صحن، محراب، فضا، دیوارها و غیره) باید آراسته و پیراسته و جوان‌پسند باشد و از جاذبههاى هنرى و علمى در پیشانى مسجد استفاده شود. پاکیزگى، طراوت و زیبایى مسجد، در جذب جوانان بسیار مؤثر است.
4. فعال کردن مساجد: براى حضور جوانان در مساجد، لازم است، مساجد را از انحصار به نماز، خارج کرد، جوان عنصرى فعال و پرشور است و به دنبال کانونى فراگیر و خودجوش می‌باشد. اگر امکانات هنرى، ورزشى، نمایشى، کتابخانه و... در کنار مسجد به عنوان جزیى از پیکرۀ مسجد محسوب شود، جوانان به مسجد راغبتر خواهند شد.
5. بهبود شیوه‌هاى پیام‌رسانى دینى: متأسفانه در روش‌هاى تبلیغى و جذب جوانان، بیشتر از روش‌هاى کلیشه‌اى و تکرارى و به صورت مستقیم استفاده مى‌کنیم و همین امر در بى‌علاقگى و گریز جوانان از نماز جواعت مؤثر بوده است. بى‌شک، منبر و وعظ و خطابه یکى از شیوه‌هاى اصیل و مؤثر تبلیغ دینى است ولى، آیا این روش، در همه‌جا و براى همۀ اقشار جامعه مفید است؟ آیا ائمه جماعات مساجد به غیر از سخنرانى، روش دیگرى را آزموده‌اند؟ باتوجه به تجارب سودمند مبلغان در سال‌هاى اخیر، در به‌کارگیرى گفت‌وگوى مستقیم دو نفرى و به اصطلاح تبلیغ چهره‌به‌چهره و رفیق شدن و احساس هم‌دردى کردن با نسل جوان، وقت آن رسیده که در سطح وسیع از این تجربه ارزشمند استفاده گردد و ائمه جماعات مساجد، با اتخاذ روش ابتکارى خود، مجالس را در خانه‌ها به صورت پرسش و پاسخ و هدایت غیرمستقیم برگزار نمایند. یکى از رموز موفقیت روحانیون در جبهه‌هاى حق علیه باطل در سال‌هاى دفاع مقدس در همین امر نهفته بود. روحانى با رزمندگان نشست و برخاست داشت، در کنار آن‌ها غذا می‌خورد، استراحت می‌کرد، در غم و شادی‌هاى آنان شریک بود و از میهن اسلامى دفاع می‌نمود و در وقت نماز، به عبادت می‌پرداخت. از این‌رو، رزمندگان به محض شنیدن صداى اذان با رغبت و عشق به نمازخانه‌ها روى مى‌آوردند.
6. عمل‌گرایى: رابطۀ جوان با مسجد تا حد زیادى بستگى به نوع برخورد و رفتار امام جماعت و الگوهاى جامعه و دیگر مسجدی‌ها دارد. جوانان، حسّاس و زودشکن هستند. رؤیت فاصلۀ میان گفتن و بودن در جامعه، زمینه گریز جوانان را فراهم مى‌کند. آن‌ها کمتر مى‌توانند به تحلیل عمیق بپردازند. از این‌رو، زود قضاوت و حکم صادر مى‌کنند.
7. پاسخ‌گویى به پرسش‌هاى دینى جوانان: یکى از راه‌هاى استحکام پیوند میان مسجد و جوان، رفع نیاز فکرى و معنوى جوانان مى‌باشد. جوانان، ذهن خلاق و جستجوگرى دارند و همواره به دنبال کشف حقیقت و حل مسائل و پاسخ‌گویى به شبهات‌اند. علاوه بر آن امروز شبهه‌افکنى در حوزۀ فرهنگ دینى یکى از پر خطرترین جلوه‌هاى تهاجم فرهنگى در عرصۀ تربیت دینى است. اگر جوان احساس کند که مسجد محلى براى پاسخ‌گویى به سؤالات اوست و در آن شخصیت ارزشمند و فرهیخته‌اى است که درد او را درک مى‌کند، خواه ناخواه به سمت و سوى او متمایل مى‌گردد و دیگران را نیز، با خود همراه مىسازد.
نکته:
حضور شخصیت‌های موجّه و محبوب جوانان در مسجد می‌تواند ابزار خوبی برای جذب
جوان باشد. حضور سخنرانان با شیوه‌های تبلیغی نوین و شخصیت علمی قوی نقش
به‌سزایی در تمایل جوان به سمت مسجد دارد.
در ضمن، باید جوانان عزیز را دسته‌بندی کرد، در بین آنان دسته‌های زیادی
هستند که خود، جذب مسجدند و حتی از بسیاری از اهل مسجد هم، مسجدی‌ترند و
دسته‌های دیگری از جوانان هستند که متمایل هستند ولی، یک رابطۀ ساده
می‌تواند آن‌ها را جذب کند و این رابطۀ ساده گاهی از برنامه‌های مسجد، امام
جماعت، مسجدی های دیگر به ویژه، جوانان مرتبط با مسجد می‌تواند منشأ بگیرد و
این دسته از جوانان هم، جذب شوند. اگر به صور دقیق برای تثبیت جوانانی که
اهل مسجد هستند سعی شود و پس از آن از این جوانان تثبیت شده برای جذب
دسته‌های مختلف جوانان که در طبقات مختلفی از قرب و بعد به مسجد قرار دارند
و استفاده از نظرات و مشاوره‌ها و ارتباطات آن‌ها شود، بعضی از دسته‌های
بعدی هم به راحتی جذب می‌شوند و اگر به‌خصوص روی جوانانی که عنوان محوری
در بین جوانان دیگر دارند، وقت زیادی صرف شود، با جذب یکی از آنان،
خودبه‌خود عدۀ دیگری به وسیلۀ ارتباط با او یک قدم به مسجد نزدیک‌تر
می‌شوند.
در هر حال، با طبقه‌بندی جوانان در دسته‌های مختلف و برنامۀ مخصوص
برای هر طبقه و استفاده از خود آنان در هر مرتبه، عدّۀ زیادی جوان را
می‌توان با مسجد و به تبع آن با حلقه های صالحین آشتی داد.
نکتۀ کلیدی برای آغاز راه آشتی جوانان با مسجد، تثبیت و فعّال کردن جوانانی است که الآن با مسجد ارتباط دارند و سپس، برای طبقات بعدی برنامه‌ریزی کردن از جمله به وسیلۀ آنان می‌باشد.
مجید آژ