حضرت امام میگویند اگر
میخواهید ببینید کار شما خالص است یا نه، ببینید اگر همین کار به اسم شخص
دیگری تمام میشد، باز هم مثل الان خوشحال میشدید؟ از این جهت که
بالاخره اصل انجام کار برایتان مهم بوده است. اگر اینگونه نیست، بدانید که
خالص نبوده.
علمای اخلاق بحثی دارند که شرک دو گونه است: جلی و آشکار، شرک خفی و پنهان.
شرک خفی دو نوع است. یکی اینکه دنبال این باشیم که رضایت کسی دیگر غیر از
خدا را به دست بیاوریم که همان ریا میشود و نافی صحّت عمل خواهد بود.
نوع دوم اینکه دنبال رضایت خودت هستی. این دیگر عمل را باطل نمیکند اما
معلوم هم نیست که قبول بشود. صحت عمل با قبول آن فرق دارد. خیلی مواقع
نمازهای ما صحیح هست ولی مقبول نیست. این همان اخلاصی است که به دست آوردن
آن بسیار سخت است.
اخلاص از ریا خیلی راحت تر است. اما رهایی از این نوع
شرک خفی زحمت دارد. گاهی اوقات اعمال ما در جهت حبّ ریاست یا حبّ جاه و
شهرت است؛ میخواهیم محبوب و صاحب منزلت شویم، استیلا طلبی داریم و
میخواهیم بر دیگران غلبه کنیم و خودمان را برتر نشان بدهیم، حرف خودمان را
به کرسی بنشانیم و این تبدیل به شاکله و نفسانیت ما شده است. جزو رذایل
وجودی ما است و باطن ما را شکل داده. وقتی باطن ما شد، هرکس بر طبق شاکلة
باطنی خودش عمل میکند،