امر تربیت و تعلیم از حساس‌ترین و ظریف‌ترین کارهایى است که یک مربى به عهده مى‌گیرد. مربى، پرورش موجودی با عظمت، پیچیده و داراى استعداد و خلاقیت‌هاى بى‌انتها را عهده‌دار مى‌شود.

مربى شایسته و برتر کسى است که در پرتو الطاف خداوند متعال به ظرافت‌ها و رموز اعماق وجود انسان پى برده و در مسیر تربیت از اطلاعات و امکانات وجودى خویش در این زمینه بهره گیرد.

مربى کامل و شایسته باید شرایط و صفاتى را دارا باشد، تا بتواند نسل نو را در رسیدن به قله‌هاى رفیع افتخار و در مسیر شکوفایى و سعادت به پیش برده و به مقصد نهایى رسانده و به اهداف عالى تربیتى رهنمون شود. در این بخش برخى از صفات و ویژگى‌هاى والدین شایسته و مربیان برتر را با توجه به سیره و سخن امام مجتبى (علیه السلام) تقدیم مى‌کنیم:

1- نرمخو و مهربان 

از مهم‌ترین رازهاى توفیق در امر تعلیم و تربیت اخلاق نیکو و برخورد ملایم با متربیان است. تمام پیامبران و اولیاء الهى بدون استثناء در تربیت انسان‌ها از این خصیصه والا بهره‌مند بوده و در طریق هدایت شیوه ملایمت و خوش‌خلقى اولین حربه آنان بوده است. تاریخ و تجربه نیز گواهى مى‌دهد که مربى موفق کسى است که بتواند با رفتارى خوش و چهره‌اى گشاده دل متربیان را صید کرده و آنان را به سوى سجایاى پسندیده و مطلوب هدایت نموده و لغزش‌ها و خطاهاى آنان را اصلاح نماید.

یکى از برجسته‌ترین ویژگى‌هاى حضرت مجتبى (علیه السلام) به عنوان الگو و مربى جهان بشریت، اخلاق زیبا و برخورد خوب آن بزرگوار با مخاطبین خویش مى‌باشد. بارها اتفاق افتاده که آن حضرت خشن‌ترین دشمنان خویش را به گرمى و ملاطفت نواخته و از آنان دوستانى ابدى ساخته است. آن بزرگوار در این مورد مى فرماید: «زیباترین زیبایى‌ها اخلاق زیبا و خوشرفتارى است».

2- رفتار مطابق گفتار 

والدین و مربیان گرامى براى تربیت شایسته نسل آینده، باید به رفتارهاى خود توجه دقیق داشته باشند. اگر آنان به گفته‌هاى خویش جامعه عمل بپوشانند، بهترین، موثرترین و پرثمرترین شیوه را در تربیت به کار گرفته و به طور غیرمستقیم و ناخودآگاه متربیان را تحت تاثیر قرار داده‌اند.

حضرت مجتبى (علیه السلام) در این رابطه یکى از دوستان خود را که شایسته تمجید و ستایش آن بزرگوار بود، با صفات زیبایى ستوده و در ضمن شمارش خصلت هاى پسندیده او مى فرماید: «او آنچه را که عمل نمى‌کرد نمى‌گفت، و کارهایى را که نگفته بود، انجام مى‌داد».

در صورت مطابق نبودن گفتار با رفتار، سایر روش‌ها و تلاش‌هاى مربیان و والدین بى‌ثمر خواهد بود و نه تنها نتیجه تربیتى حاصل نخواهد شد، بلکه در ذهن متربى گفتارها، نصایح و سایر اهداف مطلوب تربیتى سست و بدون کارآیى و غیرقابل عمل، جلوه خواهد کرد.

3- خوش گفتارى 

سخن گفتن یکى از امتیازات بشر مى‌باشد و ارتباط کلامى یکى از نعمت‌هاى خداوندى است که انسان اجتماعى را در ارتباط با همنوعان خود یارى مى‌کند. ارتباط گفتارى بهترین و راحت‌ترین و کم‌هزینه‌ترین وسیله تربیتى است که اگر با موازین درست انجام شود بهره‌هاى خوبى را نصیب مربیان و والدین خواهد نمود.

به کار بردن کلمات احترام‌آمیز و عبارات مهر افزا و دلنشین در برخورد با متربیان و به طور کلى در ارتباط با هر مخاطبى تاثیر فوق العاده در جذب و انعطاف طرف مقابل دارد. پدران و مادران آگاه در گفت و گوهاى خود با فرزندان خویش به بهداشت روانى آنان توجه کرده و صمیمانه از گفتارى خوب و کلمات دلنشین بهره مى‌گیرند. یک مربى آگاه مى‌تواند متربیان خود را با گفتارهاى دلنشین شیفته خود نموده و از خود شخصیت قابل قبولى براى آنان بسازد. مربیان و والدین از به کار بردن الفاظ زشت و تحقیرآمیز، سرکوفت زدن و سایر عبارات و کلماتى که به نابودى شخصیت یک کودک و نوجوان مى‌انجامد، باید خوددارى نمایند.

امام مجتبى (علیه السلام) آنچنان زیبا سخن و خوش‌گفتار بود که مخاطبین را به خود جذب نموده و تحت تاثیر قرار مى‌داد و علاوه بر اینکه از به کار بردن کلمات نامناسب پرهیز مى‌نمود مومنین را نیز از آن باز مى‌داشت، آن حضرت در جمله‌اى فرمود: «انسان‌هاى با ایمان طعنه نمى‌زنند و با لقب‌هاى زشت و کلمات رکیک دیگران را خطاب نمى‌کنند».

ادامه دارد.